Padre Damaso Verdolagas

Wala tayong dapat gawin kundi halukayin ang Noli Me Tangere ni Jose Rizal. Sino nga ba si Damaso sa nobela, hanggang ngayon buhay pa din sa kaisipan ang mga akda ni Rizal. Si Damaso Verdolagas, prayleng pari, may mabalbon na paa, puro uban at puting buhok, at may katabaan.

Kung babalikan natin ang nakaraan, Republic Act No. 1425 noon ika 12 ng Hunyo taong 1956, batas na nilaban ng dating Senator Claro Recto, ang Rizal Law. Nagsasabi na sa lahat ng istudyante, maging elementarya, sekundarya at kolehiyo, mapa pribado o publikong paaralan, na pag-aralan ang mga akda ni Jose Rizal kasama dito buhay, sulat at akda, at ang Noli Me Tangere at El Filibusterismo.

Habang sinigisa at niluluto sa ang panukala na Rizal Bill, tinuligsa ito ng simbahang katoliko dahil sa katolikong pananampalataya. Ang salpukan ng gobyerno at simbahan sa mga akda ni Rizal ay pinagbantaan na kapag ipinasa ang Rizal Bill ay ipapasara ang mga katolikong eskuwelahan, at hindi iboboto ang susuporta dito. Hindi nagtagal naging Rizal Law na ang panukala, at walang nagawa dito ang simbahang katoliko.

Sino nga ba si Padre Damaso? Kailan nga ba tayo huling nagbasa ng akda ni Rizal, ang Noli Me Tangere, siguro nung high school pa. Ganun siguro talaga, ang pagtuturo ng kasaysayan, ang problema kasi gusto nalang nating ipagpilitang isuksok sa isipan ang libro. Imbis na maalala at matutunan natin ang kasaysayan, kina iinisan ito nga mga istudyante.

Sa Noli Me Tangere, si Padre Damaso ay 20 taon nang kura paroko sa San Diego. Anak niya si Maria Clara de los Santos, ang iniibig ni Juan Crisostomo Ibarra. May kabanata sa nobela na napunta kay Padre Damaso ang puro butong parte ng tinolang manok na puro gulay, at napunta kay Ibarra ang malamang bahagi na tinolang manok. Sa sobrang init ni Padre Damaso ay kinamay niya ang natirang tinolang manok at gulay, dinurog ito at ibinagsak sa kanyang plato. Agad itong napansin ng mga kasama sa hapag-kainan. Ito ang Damaso na nakapaloob sa nobela ni Rizal.

Si Damaso nga ba ang kontrabida sa Noli Me Tangere? Baka naman si Padre Salvi. Si Padre Bernardo Salvi ang pumalit kay Padre Damaso. Pagnasa niya si Maria Clara, at gusto pa niyang patayin si Crisostomo Ibarra. Hindi ba parang sa katauhan ni Padre Salvi naka buo ang akda ng imaheng halimaw.